
11/01/2002
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 132
Duration: 04:12
Litir 132: An neach-turais
Bha uair ann, agus chan eil e cho fada sin air ais ann an cuid de cheàrnaidhean, nuair a bha mòran Ghaidheal aona-chànanach. Cha robh Beurla aca idir. Nuair a thigeadh luchd-turais, cuid mhath aca nan Sasannaich, don Ghaidhealtachd, bhiodh aig cuideigin ri eadar-theangachadh a dhèanamh, no bhiodh aig na Gaidheil ri beagan Beurla ionnsachadh. Fìor chorra uair, bhiodh an luchd-turais ag ionnsachadh beagan Gàidhlig.
Ann an dùthchannan bochda tha na daoine, mar as trice, gu math onarach is laghach is fialaidh, ge bith cà’ tèid thu. Ach tha corra dhuine ann nach eil cho onarach is a tha a’ coimhead air luchd-turais mar chothrom airgead a chosnadh dha fhèin. Agus ’s ann mar sin a bha e air a’ Ghaidhealtachd o shean cuideachd, tha mi cinnteach. Bha a’ chuid a bu mhò dhen t-sluagh bochd, ach onarach – ach duine no dithis an siud ’s an seo. Agus bhiodh iadsan a’ feuchainn ri brath a ghabhail air an luchd-turais Shasannach a h-uile cothrom a gheibheadh iad.
Bha fear ann uaireigin, a bha na Ghaidheal, ach a bh’ air a bhith a’ fuireach thall anns na h-Innsean airson bliadhnaichean mòra. Bha e air a bhith am measg Shasannach thall agus bha a chuid Bheurla air a dhol gu math Sasannach. Cha do chaill e a chuid Ghàidhlig idir, ach mura robh fios aig duine gu robh Gàidhlig aige no, gu dearbh, gur e Albannach a bh’ ann, bhiodh e a’ smaoineachadh gur e Sasannach a bh’ ann. Co-dhiù, bliadhna a bha seo, thill am fear seo dhachaigh don Ghaidhealtachd.
Bha e air taobh siar na dùthcha agus bha aige ri dhol tarsainn loch-mara air choreigin airson faighinn dhachaigh. Aig an àm sin cha robh rathaidean no drochaidhean ann mar a tha an-diugh. Cha robh no Caledonian Mac a’ Bhriuthainn! Nam biodh neach-siubhail ag iarraidh dhol tarsainn loch, bha aige ri cuideigin às an sgìre fhastadh airson a dhol a-null anns a’ bhàta aige fhèin. Agus dh’fheumadh e pàigheadh na rachadh iarraidh air.
Co-dhiù chaidh e a dh’ionnsaigh fir an aiseig – bha dithis ann – agus dh’fhaighnich e dhen chiad fhear, ann am Beurla, gu dè a’ chosgais a bhiodh ann airson faighinn a-null. Nise, bha an dà chànan aig an fhear seo, ach cha robh aig an sgiobair. Cha robh aigesan ach Gàidhlig. Dh’fhaighnich an dàrna fear dhen sgiobair ann an Gàidhlig, “dè ghabhas tu mar fharadh bhon Sasannach seo?”
“Iarr deich tasdan air,” thuirt an sgiobair. B’ e an àbhaist airson a dhol a-null dìreach còig tasdan. Thionndaidh am fear eile air an fhear-siubhail, nach robh idir a’ sealltainn gu robh e a’ tuigsinn a’ chòmhraidh, agus thuirt e ris ann am Beurla, “Cosgaidh e fichead tasdan dhuibh, tha e saor aig a’ phrìs sin, agus chan urrainn don sgiobair càil nas lugha na sin iarraidh.” Cha tuirt am fear-siubhail guth agus chaidh e air bòrd a’ bhàta.
Nuair a bha iad letheach slighe tarsainn a’ chaolais, bhruidhinn am fear-siubhail ris an fhear eile ann an Gàidhlig bhrèagha a’ chinn a tuath. Nise, shaoileadh tu gum biodh fear a’ bhàta rudeigin diùid agus duilich ann an suidheachadh mar sin, ach cha robh. Gu dearbh, thòisich e air trod ris an fhear eile. “Nàire oirbh,” thuirt e, “nàire oirbh airson a bhith cho beag-spèiseil don dùthaich agaibh fhèin ’s gu robh sibh a’ toirt creidsinn gur e Sasannach a bh’ annaibh! Tha còir againn dà fhichead tasdan iarraidh oirbh, ach chan iarr ach na còig!” Gu mì-fhortanach, chan eil freagairt an fhir eile air a glèidheadh ann am beul-aithris.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghràmair na seachdaine
Gnàths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.