
15/08/2003
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 215
Duration: 04:29
Litir 215: Caora chrom
Bha sibh a’ feitheamh gu foighidneach fad seachdain, tha mi cinnteach, airson faighinn a-mach dè th’ ann an caora chrom agus dè an ceangal a th’ aice do dh’uisge-beatha. Uill, anns a’ chiad dol-a-mach, chan e beathach a th’ innte. ’S e a th’ ann an caora chrom ainm eile airson a’ phàirt dhen phoit-dhuibh air a bheil a’ chliath. Bha mi ag innse dhuibh mu dheidhinn na clèithe an t-seachdain sa chaidh – a’ phìob shnìomhach anns am bi an ceò, a dh’èireas às a’ phoit-dhuibh, a’ fuarachadh.
Chan ann dìreach ann an Gàidhlig a tha ainm creutair co-cheangailte ris a’ chlèith oir, ann am Beurla, canaidh daoine worm rithe. Tha mi an dùil gur e a cumadh as coireach ri sin. Carson is e a’ chaora chrom a chanas sinn rithe ann an Gàidhlig? Uill, chanainn gu robh i a’ cur ann an cuimhne dhaoine cumadh nan adharcan ann an cuid de chaoraich dhen t-seann seòrsa.
Tha an t-ainm a’ nochdadh ann an seann phort-a-beul: tha bainne aig na caoraich uile ’s galan aig a’ chaora chruim. Tha bainne aig na caoraich uile ’s galan aig a’ chaora chruim. Chan e galan de bhainne a thathar a’ ciallachadh, ge-tà, ach galan de rudeigin nas làidire!
Leugh mi stòiridh an là eile à Dùthaich MhicAoidh, far an robh sinn an t-seachdain sa chaidh, anns an robh am fear a bha seo a’ dèanamh uisge-beatha. Agus tha caora anns an sgeulachd, ged nach e caora chrom a th’ innte. Bhuineadh an duine do Phort Sgeire, agus bha poit-dhubh aige fhèin agus feadhainn eile ann am bothan ri taobh allt air a bheil Allt na Cleite.
Bha uiread de thalamh aig na croitearan sin ’s nach robh feum aca air eòrna a cheannach. Dh’fhàsadh iad an eòrna dhaibh fhèin. Co-dhiù, oidhche a bha seo, dh’fhalbh ar caraid chun a’ mhonaidh. Tuigidh sibh gur ann air an oidhche a bhiodh daoine a’ tadhal air a’ phoit-dhuibh, oir bha an obair aca an aghaidh an lagh. Bha an croitear air a bhith ag òl mus do dh’fhalbh e, ge-tà, agus bha an smùid air. A dh’aindeoin sin, ràinig e am bothan, chuir e an teine thuige, agus thòisich an stuth làidir air cruinneachadh anns a’ ghlacadan – an soitheach a bha aig ceann thall na clèithe.
Bha a h-uile càil a’ dol gu math nuair a chuala an duine bragadaich aig an doras. Smaoinich e gur e oifigearan-cusbainn a bh’ ann, gu robh iad air a lorg, agus e a’ dèanamh uisge-beatha. Bha an t-eagal mòr air.
Ach cha do dh’fheuch duine ri briseadh a-steach. Chaidh ar caraid a dh’ionnsaigh an dorais le òrd na làimh. Tharraing e an doras gus an robh e leth-fhosgailte, agus chunnaic e dà shùil a’ coimhead air bhon dorchadas. Chlisg e. An uair sin, thilg e an t-òrd a dh’ionnsaigh nan sùl le uile neart. Dhùin e an doras le brag, ghlas e e agus shuidh e sìos ri taobh na stòbha, agus e air chrith leis an eagal.
Chaidh ùine seachad agus cha chuala e dad bhon taobh a-muigh. Thog e lanntair far a’ bhùird agus dh’fhosgail e an doras. Agus bha rudeigin air an stàirsnich ceart gu leòr. Chan e oifigear-cusbainn air a dhruim dìreach a bh’ ann idir, ge-tà, ach caora! Bha peata aige, a bha e air àrach bho bha i na h-uain, agus lean i air anns an dorchadas chun a’ bhothain. Bha aon chaora aige a bha crom agus blàth am broinn a’ bhothain, agus tè bhochd eile a bha dìreach agus fuar air an taobh a-muigh.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghràmair na seachdaine
Gnàths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.