
16/09/2005
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 324
Duration: 05:22
Litir 324: Bàillidh Throndairnis agus a’ Bhana-bhuidseach
Bha mi ag innse dhuibh anns an Litir mu dheireadh mu Bhàillidh Throndairnis agus a’ Bhana-bhuidseach. ’S e sin seann sgeulachd bhon t-siathamh linn deug às an Eilean Sgitheanach. Ach cha do nochd a’ bhana-bhuidseach innte fhathast – bidh i a’ nochdadh an-diugh. Nuair a dh’fhàg sinn an sgeulachd, bha na gillean air bò na banntraich agus each a’ bhàillidh a chur a-null gu Eilean Thuilm, gun fhiosta don bhàillidh is don mhaor. Nuair a ràinig am bàillidh agus am maor am buaile, cha robh sgeul air a’ bhoin no air an each.
Choimhead am bàillidh agus am maor mun cuairt. Rùraich iad thall ’s a-bhos. Ach cha robh sgeul air a’ bhoin no air an each. Chaidh iad suas don chreig far an robh na gillean. “Am faca sibh neach sam bith a’ buntainn don bhoin no don each?” dh’fhaighnich iad.
Fhreagair na gillean nach robh iad air a bhith ann a sin fada, agus nach robh duine sam bith eile air a bhith ann bho thàinig iad. Bha sin fìor, gun teagamh. Thuirt fear de na gillean gun robh cailleach san taigh bheag ud shìos aig an robh fiosachd. Dh’innseadh ise ca’ robh a’ bhò agus an t-each. “Rach sìos ga h-iarraidh,” ars’ am bàillidh.
Dh’fhalbh dithis de na gillean nan deann a dh’ionnsaigh na caillich. ’S e Ciorstaidh an t-ainm a bh’ oirre. Ràinig na gillean an taigh aice agus dh’innis iad dhi an cleas a rinn iad. “An dèan sibh tuilleadh spòrs dhuinn?” dh’fhaighnich iad.
“’S mi a nì,” arsa Ciorstaidh.
Sgeadaich i i fhèin mar bhana-bhuidseach. Chuir i sùgan mu a casan mar ghartanan. Chuir i sùgan eile mu a meadhan mar chrios. Chuir i craiceann gobhair mu a guailnean. Chuir i bonaid leathann air a ceann agus leig i a falt sìos a druim. Chuir i bata mòr na làimh. Bha i deiseil agus, gu dearbh, bha coltas bana-bhuidsich oirre! Dh’fhalbh i an uair sin air a socair còmhla ris na gillean. Is chaidh iad suas don àite far an robh càch nan seasamh, a’ feitheamh riutha. Chaidh i a dh’ionnsaigh a’ bhàillidh.
“An urrainn dhut innse dhomh,” dh’fhaighnich am bàillidh dhith, “càite a bheil a’ bhò agus an t-each a chuir sinne a-steach don bhuaile?”
“Cò bu leis iad?” ars’ an t-seann bhean.
“Tha a’ bhò leis an Rìgh, agus an t-each leamsa,” thuirt am bàillidh.
“Tha thu breugach,” ars’ ise. “Dè bhiodh bò leis an Rìgh a’ dèanamh ann am buaile ann an Dùn Tuilm?”
“Thug am boireannach sin dhomh i mar a màl,” ars’ esan.
“Tha thu breugach a-rithist,” thuirt Ciorstaidh. “Cha tug. Ach thug thusa bhuaipe i. Agus tha sin a-nis ag innse dhomhsa ciod e bu chiall don rud a chunnaic mi o chionn tacain. Chunnaic mi sgaoth mhòr de na sìthichean a’ tighinn a-steach tro chùl an taighe. Bha iad a’ saodachadh bò agus each romhpa, agus ghabh iad tron teine agus a-mach tro aghaidh an taighe. Agus chaidh iad a-steach don chnoc ud thall. Nam biodh sibhse cho eòlach air na daoine beaga ud ’s a tha mise, cha tigeadh sibh do Chille Mhoire a chreach bhanntraichean bochda ’s a thoirt bhuapa an cuid cruidh.”
Nuair a chuala am bàillidh seo, thug e a chasan leis. Is thathar ag ràdh nach tug e bò bho bhanntrach tuilleadh cho fad ’s a bha e na bhàillidh air Trondairnis.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-chànain na seachdaine
Gnàths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.