
09/02/2007
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 397
Duration: 05:34
Litir 397: Call na h-Eileanan Flannach
Air an latha às dèidh Latha na Nollaige anns a’ bhliadhna naoi ceud deug (1900) ràinig an soitheach Hesperus na h-Eileanan Flannach. B’ ise an soitheach a bha a’ frithealadh nan taighean-solais. Bha fios aig Bòrd nan Taighean-solais gun robh rudeigin ceàrr. Cha robh an solas anns an taigh-sholais ag obair.
Bha ceathrar luchd-obrach ann. Bhiodh triùir còmhla anns an eilean aig an aon àm, leis a’ cheathramh duine a’ gabhail fòrladh. Bha am fear a bh’ air a bhith air fòrladh, Iòsaph Moore, air an Hesperus. Ach nuair a ràinig iad an t-eilean, cha robh sgeul air duine. Chuir iad lasair-bhoillsgean suas. Ach cha do nochd duine.
Bha doras an taigh-sholais dùinte. Bha sèithear anns a’ chidsin air a chliathaich. Cha robh an gleoc a’ dol. Bha aon seata oillsginean ann. Ach anns a h-uile dòigh eile, cha robh càil a-mach às an rathad. Bha na lampaichean glan agus làn connaidh. Bha uidheamachd a’ chidsin glan. Dè bh’ air tachairt, ma-thà, don triùir – Seumas Ducat, Tòmas Marshall agus Dòmhnall MacArtair?
Dh’fhuirich Iòsaph Moore agus triùir de chriutha an Hesperus anns an taigh-sholais. Thill an Hesperus a Bhreascleit ann an Leòdhas, far an robh ionad aig Bòrd nan Taighean-solais. Chuir caiptean an Hesperus telegram don Bhòrd, ag innse dhaibh gun robh tubaist air a bhith ann. Leis nach robh an gleoc a’ dol anns an taigh-sholais, bha e dhen bheachd gun do thachair an tubaist seachdain roimhe.
Rinn an ceathrar anns an eilean rannsachadh mòr. Bha e follaiseach gun robh stoirm mhòr air a bhith ann. Mar eisimpleir, bha bogsa aig ceud is deich troighean os cionn na mara briste, is stuth air a sgaoileadh mu a thimcheall. Bha rèilichean iarainn air an lùbadh. Bha clach mhòr de chuideam còrr is tonna air gluasad bhon àite aice. Aig mullach a’ bhearraidh, còrr is dà cheud troigh os cionn na mara, bha an stoirm air sgrathan a reubadh far na talmhainn trithead troigh air falbh bhon oir.
Ach – bha oifigearan an taigh-sholais air fios mun a seo a chur anns an leabhar-aithris aca. Thachair am milleadh mus deach na daoine à fianais.
Bha beachdan de gach seòrsa ann mu na thachair. Bha cuid dhen bheachd gun do mhuirt fear aca an dithis eile is an uair sin gun do ghabh e làmh na bheatha fhèin le bhith a’ leum don mhuir. A rèir cuid eile bha iad air an toirt am bruid le daoine à dùthaich chèin. Is iomadh smuain a rinn ceangal eadar an tubaist agus gnothaichean os-nàdarrach.
Air an naoidheamh latha fichead dhen Dùbhlachd chaidh Raibeart Muirhead, oifigear aig Bòrd nan Taighean-solais, ann. Cho-dhùin esan gun robh an triùir air a dhol a-mach a cheangal bogsa anns an robh ròpan. Bha am bogsa ann an eag sa bhearradh, ceud is deich troighean os cionn na mara. Bha Dòmhnall MacArtair air a dhol a-mach gun a chuid oillsginean air. Chaidh tonn mòr thairis air an triùir. Chaidh an sguabadh air falbh.
Tha feadhainn fhathast dhen bheachd gun robh Dòmhnall MacArtair anns an taigh-sholais nuair a bha an dithis eile a-muigh, agus gum fac’ e rudeigin – ’s dòcha tonn mòr a’ tighinn. Ruith e a-mach ann an cabhaig airson rabhadh a thoirt don dithis eile. Bhiodh sin a’ mìneachadh mar nach robh oillsginean air agus mar a bha an sèithear air a chliathaich. Ach ’s iongantach gum bi fios againn a-chaoidh air dè dìreach a thachair air an latha uabhasach sin anns na h-Eileanan Flannach.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-chànain na Litreach
Gnàths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.